از کودکی شنیده بودم که نقشه ایران شبیه گربه است.
در پی یافتن منشا این تشبیه به کتابی کوچک ولی جالب برخوردم که آن را کشیشی انگلیسی به نام چارلز هاروی استایلمن که مدتی در ایران به تبشیر دین مسیحی پرداخته بود٬ بعد از مراجعت به لندن در سال ۱۹۰۲ منتشر کرده.
وی در کتاب خود نقشه ساده ای آورده که ایران را به صورت گربه ای که روی بالشی نشسته٬ نشان میدهد و به روش طنزآمیز خود مینویسد: «گربه ایرانی که در اروپا به علت زیبایی خواهان فراوانی دارد٬ البته از ایران آمده است.
ولی آیا شما توجه کرده اید که نقشه ایران خود شبیه گربه ای است که روی بالشی نشسته؟ پشت به افغان و هند و سرش به طرف روسیه است.
بالش مذکور مانع از آن است که پنجه های گربه در آب خلیج فارس تر شود…» از آنجا که شکل کشور ایران به صورتی که امروز در نقشه های جغرافیایی میبینیم در آخرین دهه سده نوزدهم به دست آمده٬ میتوان گفت منشا تشبیه نقشه ایران به گربه به احتمال قوی همین کتاب است. دکتر سیروس علایی
در میدان حسن آباد به سمت خیابان امام خمینی یک خانه تاریخی وجود دارد که طراح و مالکش یک استاد دانشگاه بوده، اما از آن در دهه ۴۰ به عنوان گران ترین خانه به خاطر آثار تاریخی اش یاد می کردند. ممکن است افراد زیادی از جلوی گران ترین خانه تاریخی ایران و جهان بارها عبور کرده باشند اما آن را نشناسند. ممکن است افراد زیادی در میدان حسن آباد و خیابان های اطرافش زندگی کنند یا ترددشان به آن منطقه زیاد باشد اما ندانند موزه مقدم کجاست. خانه کوچکی که در بین همه خانهها و مغازههای آن اطراف به راحتی گم میشود، اما وقتی آن را پیدا کردید وارد حیاطی خواهید شد که دنیای بیرون را از فضای داخل جدا میکند. یک پا گرد و حوض وسط عمارت هشتی ورودی تنها فاصله میان دنیای شلوغ شهر با خلوت استاد دانشگاه تهران است. موزه مقدم در حقیقت خانه پدری استاد محسن مقدم از جمله خانه های مجلل دوران قاجار متعلق به یکی از درباریان آن زمان به نام محمد تقی خان احتساب الملک بوده است.
احتساب الملک دارای دو پسر به نامهای حسن و محسن بود که برای ادامه تحصیل به اروپا رفتند. حسن در فعالیتهای ادبی، سیاسی و اجتماعی حضور فعالی داشت و در جوانی فوت کرد. از او نمایشنامه بسیار معروف «جعفرخان از فرنگ آمده» به جا ماند.
برادر کوچک ترش محسن، پس از اتمام تحصیلات خود در رشته های نقاشی، تاریخ هنر و باستان شناسی در سال ۱۳۱۵ به وطن بازگشت و به همراه همسر فرانسوی خود «سُلما» در خانه پدری یعنی محل فعلی موزه ساکن شدند.
ارزشمندترین خانه جهان به واسطه داشتن اشیای تاریخی و گرانبها به گرانترین خانه جهان در سالهای دهه ۳۰ و ۴۰ توسط پروفسور پوپ مورخ آمریکایی که مقالهای با عنوان بررسی هنرهای ایران در مجله سپید و سیاه نوشته بود، معروف شد و هنوز هم جزو یکی از منحصر به فردترین خانه های ایران و جهان است. در سال ۵۱ زنده یاد استاد مقدم خانه پدری خود را به همراه آثار نفیس گردآوری شده وقف دانشگاه تهران کرد و در سال ۶۶ دار فانی را وداع گفت و پس از مرگ همسرش در سال ۱۳۶۹، تولیت موزه مقدم در اختیار مستقیم دانشگاه تهران قرار گرفت.
این خانه تاریخی مساحتی برابر با ۲۱۱۷ مترمربع شامل سه حیاط بیرونی، اندرونی و سرایداری است. در ساختمان بیرونی (تابستانی) اتاق پیشخوان وجود دارد که در زمان حیات محسن مقدم به عنوان اتاق جانبی سالن پذیرایی مورد استفاده قرار میگرفت. اکنون در بخشی از این اتاق به معرفی فعالیت های کاری و علمی مقدم در قالب عکس، لوازم شخصی و در بخشی دیگر به نمایش آثار تزئینی چوبی، وسائل آشپزخانه و صندوق خانه های قدیمی پرداخته شده است.
زیرزمین خانه در دوره مظفری همزمان با ساخت خانه توسط احتساب الملک پدر محسن مقدم بنا شده است. تزئینات دیوارهای حوضخانه از کاشی و قطعات ظروف سفالین برگرفته از آثاری نفیس متعلق به سدههای چهارم تا سیزدهم هجری قمری است که سیر و تحول صنعت سفال و کاشی ایران را به نمایش می گذارد. هر کسی که پا در این خانه می گذارد از زیبایی آن اظهار شگفتی میکند. تنها وجود اشیای تاریخی آن نیست که این خانه را به موزه تبدیل کرده بلکه وجود درختان تنومند و معماری خانه نیز بر زیباییهای آن افزوده است.
قدرت مظاهری؛ اصولا فرقی نمیکند که کجایی باشید و توی کدام جغرافیا به دنیا آمده باشید. همین که اولین تارهای موی سرتان به دستهایتان چسبید یا بر روی لباسهاتان ریخت، به مجمع کچلها وارد شدهاید. کچلی دقیقا مثل یک ...
ادامه مطلب ...