«چهار تاقی» در معماری ایرانی، نامی است کلی برای یکی از فرمهای با ارزش و بنیادین که در تکامل این معماری نقشی اساسی داشته است. نام چهارتاقی تا اندازهای روشنگر فرم آن نیز هست. چهارتاقی به بنایی چهارگوش گفته میشود که روی ... چهار پایه یا دیوار پیرامونی آن قوسها یا گوشوارههایی قرار دارد که به گنبد می انجامد. پس از به وجود آمدن تکنیک گنبدسازی و پس از آن که معماران ایرانی توانستند پلان های مربع را به دایره تبدیل کنند، استفاده از فرم چهارتاقی روایی پیدا کرد.
در دوره ساسانی از چهارتاقیها بهگونهی گسترده بهره می بردند. در حقیقت چهارتاقی به یک "واحد" معماری تبدیل شد که میتوانست به گونهی مجزا و یا در ترکیب با چهارتاقیها و عناصر دیگر در یک ساختمان مورد استفاده قرار بگیرد. از آنجا که طرح و نقشه آتشکدههایی که از دوران ساسانی برجای مانده است، همین طرح چهارتاقی است، بسیاری اصطلاح چهار تاقی را برای مشخص کردن آتشکدهها نیز به کار میبرند. بیشترین نمونههایی که از دوران ساسانی از چهارتاقی برجای مانده است، مربوط به آتشکدههاست. نابترین فرمهای چهارتاقی را میتوان هم اکنون در چهارتاقی نیاسر کاشان، فیروز آباد، نطنز و بیشاپور یافت. اما این فرم معماری تنها ویژهی آتشکدهها نبوده و در ساختمان کاخها و دژها نیز نمونههای آن را میبینیم. به عنوان نمونه در کاخ فیروز آباد، ردیفی از سه تالار با فرم چهارتاقی در کنار یکدیگر بنا شده اند.
فرتورهای زیر از چهارتاقی های مرکز شهر نطنز است که رو به ویرانی است.