خلیج پارس یا خلیج پارس، آبراهی است که در امتداد دریای عمان و در میان ایران و شبه جزیره عربستان قرار دارد. مساحت آن ۲۳۳ هزار کیلومتر مربع است و پس از خلیج مکزیک و خلیج هودسن سومین خلیج بزرگ جهان به شمار میآید.
خلیج پارس از شرق از طریق تنگه هرمز و دریای عمان به اقیانوس هند و دریای عرب راه دارد واز غرب به دلتای رودخانه اروندرود- که حاصل پیوند دو رودخانه دجله و فرات و پیوستن رود کارون به آن است- ختم میشود . کشورهای ایران، عمان، عراق، عربستان سعودی، کویت، امارات متحده عربی، قطر و بحرین در کناره خلیج پارس هستند.به سبب وجود منابع سرشار نفت و گاز در خلیج پارس و سواحل آن، این آبراهه در سطح بینالمللی و منطقهای، مهم و راهبردی به شمار میآید.
● جزایر ایرانی خلیج پارس
▪ جزیره هندورابی
جزیره هندورابی با ۸/ ۲۲کیلومتر مربع مساحت، در فاصله ۳۲۵ کیلومتری بندر عباس و ۱۳۳ کیلومتری بندرلنگه و در حد فاصل بین دو جزیره کیش و لاوان قرار گرفته است. این جزیره سرزمینی هموار و تقریباً بدون عارضه طبیعی است.
بلندترین نقطه آن ۲۹ متر و بزرگترین قطر آن ۵/۷ کیلومتر است. این جزیره از یک رشته ارتفاعات کوتاه پوشیده است و کرانههای آن با شیب ملایمی به دریا منتهی میشوند. فعالیت اقتصادی اکثر اهالی این جزیره، صیادی و غواصی است. این جزیره از نظر سیاحت و ایرانگردی از زیر مجموعههای کیش است که با توجه به امکانات و استعداد طبیعی جزیره از نظر آب، خاک، هوا و شرایط خاص تجاری جزیره کیش و همچنین برخورداری از زیباییهای طبیعی، قادر است بخشی از نیازهای سیاحتی و گردشگری ایرانگردان را تأمین کند.
▪ جزیره لاوان
این جزیره از شمال شرقی به بندر مقام، از شرق به جزیره شتور و از جنوب به حوزه های نفتی رسالت، رشادت و سلمان محدود میشود. وسعت این جزیره ۷۶ کیلومتر مربع است و پس از قشم و کیش بزرگ ترین جزیره ایران درآب های خلیج پارس است. جزیره لاوان دور ترین جزیره نسبت به مرکز استان هرمزگان است. آب و هوای آن گرم و مرطوب و دمای آن در تابستان به حدود ۵۰ درجه سانتیگراد میرسد و رطوبت هوای آن نیز بسیار زیاد است. اهالی جزیره در فصل معینی از سال به صید مروارید میپردازند .
▪ جزیره شتور
جزیره شتور در فاصله حدود ۵/۱ کیلومتری جنوب شرقی جزیره لاوان قرار دارد. طول این جزیره ۷ / ۱ کیلومتر و عرض آن ۸۰۰ متر است. جزیره شتور غیر مسکونی است و هیچگونه فعالیتی در آن دیده نمیشود. این جزیره از با ارزش ترین و مهمترین پناهگاه های حیات وحش (پرندگان، لاکپشت های دریایی، ماهی ها و دلفین ها) در خلیج پارس است و جزء مناطق حفاظت شده کشور میباشد.
▪ جزیره ابوموسی
جنوبیترین جزیره ایرانی آبهای خلیج پارس، جزیره ابوموسی است. این جزیره در ۲۲۲ کیلومتری بندرعباس و در ۷۵ کیلومتری بندر لنگه واقع شده است.
جزیره ابوموسی یکی از۱۴ جزیره استان هرمزگان است که بیشترین فاصله از سواحل ایرانی خلیج پارس را دارد و طول و عرض آن حدود ۵/۴ کیلومتر است. شهر ابوموسی مرکز جزیره ابوموسی میباشد. ارتفاع آن از سطح دریا ۴۶ متر و مساحت آن۲/۲ کیلومتر مربع است. جزیره ابوموسی نزدیک ترین پهنه خشکی از خاک ایران به خط استوا است که آب و هوای مرطوب و گرمتری دارد.
▪ جزیره تنب بزرگ
این جزیره در فاصله ۱۴ مایل دریایی از جنوب غربی جزیره قشم، در فاصله ۹۷ مایل دریایی از بندرعباس و در فاصله ۲۷ مایل دریایی از شمال شرقی ابوموسی واقع شده است. مرتفع ترین نقطه این جزیره ۵۳ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. در قسمتهای جنوب غربی این جزیره و در نزدیکی سواحل آن، خانه های مسکونی از راه چندین خیابان و جاده به هم پیوستهاند. این جزیره دارای موج شکن و لنگرگاه است. مردم بومی این جزیره از صید ماهی و مروارید امرار معاش میکنند. در این جزیره معدن خاک سرخ نیز وجود دارد.
▪ جزیره تنب کوچک
این جزیره مثلث شکل در شش مایلی غرب جزیره تنب بزرگ قرار دارد. فاصله آن تا مرکز استان، از طریق دریا، حدود ۱۰۵مایل دریایی میباشد. بزرگترین قطر جزیره ۹/۱ دهم کیلومتر و مساحت آن حدود دو کیلومتر مربع است. این جزیره غیرمسکونی است و مرتفع ترین نقطه آن از سطح دریا ۲۱ متر ارتفاع دارد.
▪ جزیره سیری
این جزیره در قلب آبهای خلیج پارس قرار دارد. فاصله آن تا مرکز شهرستان ابوموسی که در قسمت شرقی جزیره سیری واقع شده حدود ۲۷ کیلومتر است وسعت جزیره سیری ۳/۱۷ کیلومتر مربع میباشد. این جزیره فاقد پستی و بلندی بوده و نسبتاً مسطح است. مرتفع ترین نقطه آن ۲۴ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. در قسمت های شمالی و نزدیک سواحل جزیره، مناطق مسکونی همراه با سایر تأسیسات جای گرفتهاند. اهالی بومی جزیره از طریق ماهیگیری، صید میگو و کشاورزی محدود، زندگی و امرار معاش میکنند. در این جزیره معدن خاک سرخ نیز موجود است.
▪ جزیره فرور بزرگ
یکی دیگر از جزایر قلمروی استان هرمزگان، جزیره فرور بزرگ است که در فاصله ۳۶ مایلی شهر ابوموسی و در فاصله حدود ۱۴۱ مایلی از بندرعباس قرار دارد. بزرگ ترین ابعاد طولی و عرضی جزیره ۵/۷ و ۵/۴ کیلومتر میباشد. فاصله آن تا نزدیک ترین نقطه سواحل ایران در حدود ۲۰کیلومتر و مساحت آن ۲/۲۶ کیلومتر مربع و ارتفاع بلندترین نقطه آن از سطح دریا ۱۴۵ متر است.
سطح جزیره از تپه ماهورهای کوچک تشکیل شده است. جزیره فرور بزرگ یکی از کانونهای زیست حیات وحش است و تعداد بیشماری از پرندگان از قبیل: عقاب ماهیگیر، طوطی، قمری خانگی، چکاوک کاکلی، پرستو، بلبل خرما، چاخ لق، هدهد، دم جنبانک زرد، دم سرخ معمولی، چکچک سرسیاه، زنبور خور معمولی، یاکریم و ... همچنین پستاندارانی از قبیل جیر و جانورانی همچون یک نوع خارپشت، مارمولک، مار جعفری و عقرب در آن زندگی میکنند.
▪ جزیره فرور کوچک
این جزیره در قسمت شمال غربی جزیره ابوموسی واقع شده است و حدود ۳۶ مایل دریایی تا شهر ابوموسی و۱۴۹ مایل دریایی تا بندرعباس فاصله دارد. مساحت این جزیره ۵/۱کیلومتر مربع و بلندی مرتفع ترین نقطه آن از سطح دریا ۳۶ متر است. بزرگ ترین ابعاد طولی و عـرضـی جـزیره، ۴/۱ و ۱/۱ کیلومتر میباشد.
جزیرهفرور کوچک و سواحل آن، به علت موقعیت اقلیمی و استقراردر مسیرمهاجرت پرندگان دریایی، زیستگاه گونههای متنوع پرندگان مهاجر و بومی است. این جزیره غیرمسکونی میباشد.