مجمع عمومی سازمان ملل متحد از سال2013روز بیست و یکم مارس (اول فروردین) را به عنوان روز جهانی جنگل اعلام نمود. در این روز سعی می شود تا سطح آگاهی مندی در خصوص اهمیت جنگل ها ارتقا یابد.
همچنین در این روز کشورها به تلاش در جهت سازماندهی فعالیت های مرتبط با جنگل نظیر؛ صیانت و توسعه پایدار جنگل ها ، تشکیل کمپین های درختکاری و همچنین افزایش سرانه فضای سبز در سطوح بین المللی ، ملی و منطقه ای تشویق می گردند.
موضوع روز جهانی جنگل در هر سال توسط سازمان ترتیبات مشارکتی جنگل (CPF)انتخاب می شود.
هدف اصلی این روز ارج نهادن به نقش بی بدیل و تاثیر گذار جنگل ها در توسعه پایدار، حفظ سرزمین و بستر حیات و همچنین زیر بنای بقای انسان و سایر موجودات زنده است.
در همین ارتباط افزایش سطح آگاهی در خصوص نقش کلیدی جنگل ها در تامین آب شیرین که برای ادامه حیات ضروری بوده، از جمله اهداف اصلی این روز بزرگ در سال جاری می باشد.
7 پیام کلیدی آب و جنگل در روز جهانی جنگل
1 – حوزه های آبخیز جنگلی و تالاب ها حدود 75 در صد از آب شیرین مورد نیاز جهان را برای مصارف خانگی، کشاورزی، صنعتی و نیاز های اکولوژیکی تامین می نماید.
جنگل ها از جمله مولفه های اصلی در مدیریت حوزه های آبخیز به مفهوم اتخاذ رویکردی یکپارچه در استفاده از منابع طبیعی در یک منطقه جغرافیایی خاص در طول فصول بارندگی محسوب می شود. این کار با حفظ و تامین منابع آب شیرین با کیفیت بالا انجام می شود، زیرا حوزه های آبی نقشی اساسی و بنیادین در بوم شناسی سرزمین ایفا نموده و سهم بسزایی در تامین رفاه و آسایش جوامع انسانی دارد.
2- حدود یک سوم از بزرگترین شهرهای جهان بخش قابل توجهی از آب آشامیدنی خود را مستقیماً از نواحی حفاظت شده جنگلی تامین می کنند.
ساکنین شهرهای بزرگی نظیر؛ بمبئی، بوگوتا و نیویورک برای تامین آب مورد نیاز خود به جنگل ها متکی هستند. این مهم با رشد جمعیت مراکز شهری و حومه رو به افزایش خواهد گذاشت.
3- نزدیک به 80 درصد از جمعیت جهان یعنی از هر 10 نفر، 8 نفر در معرض شدیدترین تهدیدها در تامین امنیت آب مصرفی خود هستند.
پیش بینی می شود تا سال 2050 حدود 2 میلیارد نفر به ویژه در آفریقای شمالی و جنوبی و آسیای جنوبی و مرکزی، تحت استرس شدید در تامین آب مصرفی خود، به زندگی در حوزه های رودخانه ها پناه آورند.
4- جنگل ها همانند فیلتر های طبیعی در تصفیه آب عمل می کنند.
جنگل ها در هر محلی که وجود داشته باشند، فرسایش خاک را به حداقل رسانیده، رسوبات آب را در تالاب ها، برکه ها، دریاچه ها، نهرها و رودخانه ها کاهش داده و آب را در بستر جنگل از وجود آلاینده ها تصفیه می نمایند.
5- تغییر اقلیم منجر به تغییر تنظیم گردش آب در جنگل شده و بر میزان منابع آبی قابل دسترس تاثیر می گذارد.
جنگل ها در خط مقدم کاهش تاثیرات حاصل از تغییر اقلیم قرار دارند. اثر خنک کنندگی جنگل ها بر محیط زیست که حاصل فرایند تبخیر و تعرق و سایه انداختن جنگل ها بوده ، ازجمله مزایایی است که بر کاهش این تاثیرات بر منابع آبی نقش دارد. اثرات تغییرات اقلیمی همچنین ممکن است به شکل افزایش بلایای طبیعی از جمله سیل، خشکسالی و رانش زمین نمود پیدا کند - که البته همه آنها می تواند تحت تاثیر پوشش جنگلی قرار بگیرد - بعلاوه، جنگل زدایی در مقیاس وسیع می تواند بر الگوهای بارش هم تاثیر گذار باشد.
6- اصلاح یا تغییرمدیریت منابع آبی می تواند مزایای اقتصادی قابل توجهی را به همراه داشته باشد.
پیش بینی می شود جهان تا سال 2030 تحت سناریوهای اقلیمی متداول تجاری، با 40 درصد کمبود آب در سطح جهانی مواجه شود. به هر حال، هر یک دلاری که در زمینه محافظت از حوضه های آبی سرمایه گذاری شود، می تواند از 5/7 تا 200 دلار در هزینه های ایجاد تاسیسات جدید تصفیه آب صرفه جویی کند. در کشورهای در حال توسعه، 15 تا 30 میلیارد دلار سرمایه گذاری در مدیریت اصلاح شده منابع آبی می تواند مستقیماً منجر به بازگشت حدود 60 میلیارد دلار سرمایه در سال شود.
7- جنگل ها نقشی تعیین کننده و حیاتی در ساختار و تقویت پایداری دارند.
با اعمال مدیریت پایدار، جنگل ها نقش قابل توجهی در کاهش فرسایش خاک، خطر رانش زمین و ریزش بهمن ، بلایای طبیعی که می تواند به منابع آبی صدمه زده و تامین آب شیرین را مختل کند، خواهد داشت. جنگل ها از مناطق مرتفع که در معرض فرسایش و تخریب خاک هستند محافظت کرده و آن را بازسازی می کند.
جنگل ها همچنین تاثیر سیلاب های کوچک، دوره ای یا محلی را کاهش داده و از ایجاد شوره زارها و گسترش بیابان ها جلوگیری می کند. قطع کامل یا جزئی درختان باعث تسریع در تخلیه منابع آبی، افزایش خطر وقوع سیل در فصول بارندگی و همچنین خشکسالی در فصول خشک سال می شود.
... به هر حال، خدماتی که اکوسیستم ها و به خصوص تالاب ها در سرتاسر جهان ارائه می کنند، روز به روز در حال کاهش هستند.
خوب است بدانیم در فاصله سال های 1997 تا 2011 به دلیل تغییر کاربری زمین، حدود 4 تا 20 تریلیون دلار در سال از بهره گیری خدمات اکوسیستم ها باز مانده ایم.
*ساغر داراب زند- کارشناس جنگل